Можа, ўсё гэта толькі ідэя...
Можа, ўсё гэта толькі ідэя
I наіўны, палынны міраж, —
Як сусветная Іудзея —
Гэты крык і помысел наш?
Вось яна — зямля пад нагамі.
I народ на зямлі спрадвек.
Толькі слова свайго пазбягаем,
Як здаровы — пагляду калек.
Просім сына:
па-беларуску
Напісаць (як прасіў Карусь
Каганец)... I пачуем малюска: —
А ці ёсць яна, Беларусь?..
Што было па шляхах і ростанях?
Прадавалі нас за паўцаны.
I круціліся душы бяростаю
На агнях інквізіцый маны...
Толькі дзверы чужых пачакальняў,
Толькі уніі ды палон...
I на шыі — жэтон адчаканены:
Час, як выціснуты лімон...
Хто — зямля ці ідэя — злучае
Раз'яднаны бязмоўем народ?
Ці гуртуюцца людзі адчаем:
Там крычыць ўсенародны рот?..
А пакуль сведчым, хто вінаваты,
Б'ёмся ў дыспуце шматгаловым, —
Кажуць, новае ўводзіцца свята
З назвай «Дзень адмаўлення ад мовы».
Словам Скарыны
Ад маленства за працу
берымося старанна,
каб закрэсліць
да нас непавагі прысуд!
У шаснаццатым веку Францішак Скарына
несмяротнай душой
узвышае наш люд.
Колькі ж можна губляць,
каб людзьмі называцца?
Вось Скарына сумеў засланіць сабой сам
годнасць роднага слова
без гучных авацый,
што ў прадмове да кніг друкаваных
сказаў.
Ці ж з блакады вякоў
не здалеюць унукі
між братоў
яго Кнігу у вечнасць пусціць!
Патрымаемся,
узяўшыся моцна за рукі
на высокіх пляцоўках
і ў вёсках пустых,—
працавітыя, смелыя, моцныя духам!
На віхуры сядайце,
за руль, за стырно.
I не страшны ніякія нам завірухі.
Наша роднае слова далёка чутно.
Прыклад чыстай любові,
якой не скарылі, даў Скарына...
Праз пяць мімалётных вякоў
у праслаўленым Полацку,
мовай Скарыны
уваскрошаны з праху,
спаткаемся зноў...
Скарына
Асветнік, вучоны
I першадрукар,
Наш гонар —
Францішак Скарына.
Запомні ўсім сэрцам
Як велічны дар
Радзімы
Славутага сына.
Праклаў ён дарогу
Да Слова, Святла,
За Матчыну Мову
Паклікаў змагацца,
Каб вольнай заўсёды
Між вольных магла
Дзяржаваю
Белая Русь
Называцца.
Матчына мова
Жывое ў вяках беларускае слова –
Народа душа і народа хвала.
Цябе абзывалі “мужыцкаю мовай”,
А нам жа ты матчынай мовай была.
І самай прыгожай, і самаю мілай,
Той маці, што шыла нам світкі з радна,
Што ўлетку на рэчцы палотны бяліла,
А ўвосень авёс дажынала адна.
Той маці, што зімамі кросны снавала,
Што з самай калыскі, як толькі магла,
Сумленнасці, праўдзе, дабру навучала,
Старанна ад розных хвароб берагла.
Прыеду дадому... І што за праява...
Пачую гаворку, ці песню, ці верш –
Здаецца са мной размаўляеш ласкава,
І сцежкаю поруч са мною ідзеш.
У маках чырвоных гарыць прыгуменне...
О матчына мова! Маленства вясна!
Ніколі ніхто мне цябе не заменіць,
Бо ты, як і маці, на свеце адна.
Паразуменне
“Гавары -- буду слухаць да рання...”
Паразуменне
Ты разумееш мяне,
Я разумею цябе --
Мы гаворым з табой
На адной мове.
Так лёгка, нязмушана,
Непасрэдна, няспынна.
Бо гэта родная,
Не чужая мова.
Мы разумеем адзін аднаго
Нават без слоў.
Мы размаўляем часам
На толькі нам дваім
Зразумелай мове.
Нават калі маўчым,
Я цябе чую,
Ты мяне разумееш.
Наша гутарка доўжыцца
Гадзінамі, суткамі, бясконца.
І мне не трэба больш нічога --
Толькі слухаць музыку тваіх слоў
І цішыню паміж імі.
Хлебныя словы
Адценне слоў – не глупства,
Ты ім не пагарджай.
Скарынка. Скіба. Луста.
Акраец. Каравай.
Акраец – шлях, дарога
І зайцаў хлеб лясны.
Скарынка – сум, трывога
І боль былой вайны.
Здараецца, вядома,
Што, выпіўшы ў гасцях,
Грызе скарынку дома
Пахмурны халасцяк.
А скіба – дзень вясновы.
Ралля. Плугі. Сяўба.
Наш хлеб – жыцця аснова,
Працяг і барацьба.
А луста – слова сытнае,
Духмянае і шчодрае.
Яно ад маці – сітнае
Ці наздравата-чорнае.
А каравай – вясельнае,
Святочнае яно.
На ручніку нясе яно
І радасць, і віно.
І справа тут не ў ежы,
А ў смачным змесце слоў,
І ў жытным ветры свежым,
І ў звоне каласоў…
Мова – быццам кветка тая
Мова – быццам кветка тая,
Што цвіце адным на радасць,
А ў кагосьці выклікае
Непрыхільнасць, злосць і зайздрасць.
Беларускай мовай можна,
Калі хочаш, авалодаць,
Як жанчынаю прыгожай,
Атрымаўшы асалоду.
І таму адны імкнуцца,
Бы з каханай, з ёй спаткацца,
А другія спадзяюцца
Зганьбаваць і насмяяцца.
МАЯ МОВА
Мая родная мова.
Я іду да цябе.
Будзе шчырай размова
Аб жыцці і ганьбе,
Будзе доўгім, бясконцым
Адкрыццё хараства...
Мая мова - як сонца
І як тая трава.
Што парой веснавою
На лугах дываном...
Знічкай - ноччу з табою,
Цёплым водарам - днём.
МАТЧЫН ЗАПАВЕТ
Мой Божа, пан начы i дня,
Льнянога мора i душы маёй.
Пярун з нябёс у пошуках агня
I серп маладзiка над цiхаю ракой.
Мой Божа, твой iскрысты свет,
Духмяны верас з чырванню сунiц.
На роднай мове матчын запавет
I ў начы ўсполахi былых зарнiц.
Мой Божа, пан зямлi, iмху, лясоў,
Гарачы пот палiтай збажыны.
Ты - памяць нашых чыстых галасоў,
А мы твайго быцця - малыя сны.
Сяргей Брандт, 26.03.2013
Кажуць, мова мая памірае...
Кажуць, мова мая памірае,
Але верыць я ў то не хачу.
Беларусь, кажуць, век аджывае -
Зубы сцісну я і прамаўчу.
О, мова мая! Ты - як сонца,
Бо ты свеціш жыццё ўсё мне.
Я цябе ўслаўляю бясконца,
Гімны гучна спяваю табе.
Мілагучная і непаўторная,
Даняслі праз вякі нам цябе.
Адзіная наша і родная,
Я хачу, каб гучала й цяпер
Ты ў кожным кутку Беларусі,
Каб народ шанаваў зноў цябе
І казаў: "Мовы не адракуся,
Бо яна - мая радасць, мой смутак, мой хлеб".
Няхай вырвуць мне сэрца, паставяць пад кулю,
За Радзіму няхай мяне будуць страляць -
Я не здраджу табе, бо бясконца люблю я.
Паміраючы, буду цябе ўслаўляць.
Родная мова
Катавалi Цябе,
То на пляцах палiлi,
То пiсалi законы,
То рэзалi крылле,
То цкавалi, як волата-звера на ловах, –
Мова сэрца майго, Беларуская Мова.
Рассяляўся чужак
Памiж нашага люду,
Ён Цябе абражаў,
Ён мяшаў Цябе з брудам,
Дамавiну i крыж бачыў ранкам барвовым
Ён у iмi Тваiм, Беларуская Мова!..
Калi знойдзеш шыпы –
Знойдзеш кветкi шыпшыны,
I жылi на зямлi
Янукi i Гражыны.
Нiбы хваляй камень, шлiфавалiся словы
Мовы мацi маёй, Беларускае Мовы.
Хай зламыснiк дрыжыць,
Хай калоцяцца хлусы –
Не зламаць, не скарыць
Iм народ беларускi.
Покуль верас жыве – жывы пах
верасовы –
Мова люду майго, Беларуская Мова!
