Родная мова
Не знайсці ў свеце з ёй падабенства.
Яна – з роду крынічак бруістых
І адтуль, дзе пражыта маленства,
Ад людзей дабрадзейных і чыстых.
З баравых, балацяных сцяжынак,
Што ля Хойнік – глыбінкі палескай,
Ад дакосін, дакопак, дажынак
І ад песень тужліва-балесных.
Ад блакітных і ясных азёраў...
Дабрыня яе – ў мудрых паданнях,
А краса – ў васільковых узорах,
У ліпнёвых, сунічных світаннях.
На Палессі, ў Гародні, пад Мінскам
Яна лашчыць душу адналькова.
Мая спадчына, гонар і мараў калыска,
Мілагучная, шчырая, добрая мова.
Родная мова, цудоўная мова!
Родная мова, цудоўная мова!
Ты нашых думак уток і аснова!
Матчын дарунак ад самай калыскі, −
Ты самацветаў яскравая нізка.
Кожны з іх барвы дзівосныя мае,
Вечным агнём зіхаціць – не згарае.
Ты мне заўсёды была дапамогай,
Дзе б і якой не хадзіў я дарогай.
Чую ў табе перазвоны крыніцы,
Чую ў табе і раскат навальніцы,
Чую павевы зялёнага бору,
Водгулле працы ў родным прасторы.
Кожнай драбнічкай ты варта пашаны,
Кожнае слова вякамі стварана.
І на вякі яно жыць застанецца,
Вечнае так, як народнае сэрца.
Жывіце, вёсачкі, не памірайце...
Жывіце, вёсачкі, не памірайце,
Бо разам з вамі знікне мова.
Нашчадкі родныя, хавайце,
Шануйце кожна наша слова!
Засохне бор, здзічэе сад,
Іх чалавек пасадзіць знову.
Ці зможам мы вярнуць назад,
Як знікне, матчыную мову?
Яе з экрана не чуваць,
Па-руску там вядуць размову.
І "зоркі" любяць скавытаць
Пра "Happy end" англійскай мовай.
На помніках, быццам чужым,
На развітанне пішуць словы
"вас любим, помним и скорбим"
Другою мовай - ганаровай.
Чаму ж мы памяць не шануем,
Бо прашчуры здаўна казалі
Аб тых, хто адышоў "сумуем"
І моўчкі ля крыжоў стаялі.
Засохне бор, здзічэе сад...
У кожнага свой шлях жыццёвы.
Не дай нам Бог, каб мы назад
Вярталі згубленую мову.
Беларуская мова
Пра мову спрэчкі весці нам не трэба,
Бо так ужо заведзена здаўна,
Святыя словы - Хлеб, Матуля, Неба -
Нібы малітву, нам дае яна.
І брыдкіх слоў не знойдзеш у нашай мове,
Шукаць – калі не верыце – дарма,
Такіх вы не пачуеце ў размове –
У беларускай, проста, іх няма.
Ёсць дзесьці мовы лепшыя? Не верце!
Хоць сто краін вам прыйдзецца прайсці,
Але за беларускую – паверце -
У свеце мілагучней не знайсці.
Дзмітрый Краскоўскі (п.Івянец)
Будзе слоту абвяшчаць прагноз...
Будзе слоту абвяшчаць прагноз,
Лістабой учыніць ператруску.
Песняй, што расчуліла да слёз,
Я прыму цябе па-беларуску.
Краю блаславёнага дачка,
Дзякуй лёсу,
маю не ў нагрузку —
Зорны крыж Мацея Бурачка...
Ты ўва мне прызнаеш беларуску?
Сто разоў шукай другой красы,
А тым больш што свет даўно не вузкі!
...Ды калі ты не бязродны сын —
Гавары са мной па-беларуску.
Час — вар'ят, шалёнае таксі.
Толькі ўсё ж не мыслю я аб спуску.
Кажаш, што магілы зараслі?
Памаўчы са мной па-беларуску.
Мове нашай
Эдуарду Акуліну.
Мове нашай,
матулінай,
утульна
ў далонях Акуліна.
Мове нашай,
спрадвечнай,
сустрэча з Паэтам --
вечнасць...
Родная мова
З легендаў i казак былых пакаленняў,
З калосся цяжкога жытоў i пшанiц,
З сузор'яў i сонечных цёплых праменняў,
З грымучага ззяння бурлiвых крынiц.
З птушынага шчэбету, шуму дубровы,
I з гора, i з радасцi, i з усяго
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову
Святынi народа, бяссмерця яго, –
Ты выткана, дзiўная родная мова.
Няма на зямлi таго шчасця i гора,
Якога б ты нам перадаць не магла.
Няма такiх нетраў, глыбокага мора
I гор, праз якiя б ты не правяла
Мяне на радзiму, туды, дзе сягоння
Стаiць акрываўлены вораг з пятлёй
Над спаленай хатай, над родным загонам,
Над будучыняй і песняй маёй –
Над тым, што было i што век будзе вольным.
Народ пранясе цябе, родная мова,
Святлом незгасальным у сэрцы сваiм
Праз цемру і годы змаганняў суровых.
Калi ж ападзе і развеецца дым
I нiвы васкросшыя закаласяцца, –
Iзноў прашумiш ты вясновым дажджом,
Iзноў зазвiнiш ты у кожнай у хаце,
Цымбалам дасi iх сарэбраны гром
I вусны расквецiш усмешкай дзiцяцi.
Можа, ўсё гэта толькі ідэя...
Можа, ўсё гэта толькі ідэя
I наіўны, палынны міраж, —
Як сусветная Іудзея —
Гэты крык і помысел наш?
Вось яна — зямля пад нагамі.
I народ на зямлі спрадвек.
Толькі слова свайго пазбягаем,
Як здаровы — пагляду калек.
Просім сына:
па-беларуску
Напісаць (як прасіў Карусь
Каганец)... I пачуем малюска: —
А ці ёсць яна, Беларусь?..
Што было па шляхах і ростанях?
Прадавалі нас за паўцаны.
I круціліся душы бяростаю
На агнях інквізіцый маны...
Толькі дзверы чужых пачакальняў,
Толькі уніі ды палон...
I на шыі — жэтон адчаканены:
Час, як выціснуты лімон...
Хто — зямля ці ідэя — злучае
Раз'яднаны бязмоўем народ?
Ці гуртуюцца людзі адчаем:
Там крычыць ўсенародны рот?..
А пакуль сведчым, хто вінаваты,
Б'ёмся ў дыспуце шматгаловым, —
Кажуць, новае ўводзіцца свята
З назвай «Дзень адмаўлення ад мовы».
Роднае слова
Пры суседзях у вёсцы нялоўка
"Невучоным" сябе паказаць,
I пiльнуецца хлопец, каб слоўка
Так, як кажуць яны, не сказаць.
Мовы ён не забыўся, вядома,
Гэтых простых i сцiплых людзей.
Толькi ён ужо год, як не дома,
I на дом не ўскладае надзей.
Мацi песню малому спявала
Пра духмяны ў бары чабарок...
Песня сыну нялюбаю стала,
Як пакiнуў бацькоўскi парог.
Ад калыскi знаёмыя рэчы
Ён па-iншаму ў хаце заве.
Мацi тулiць хусцiнаю плечы:
"Што ж, i пэўна: не ў вёсцы жыве".
Ёй не ў крыўду сынова пагарда:
Друг высока абучаны мой!
Сёння матчынай мовы, а заўтра
Засаромiшся мацi самой?
Ведай: роднае слова грымела
У крывавым агнi барыкад,
За свабоду адважна i смела
Заклікала ў паход, як набат.
Родным словам мы грознай парою
Гуртавалi рады змагароў,
З родным словам на вуснах герояў
Запякалася алая кроў.
За яго памiралi i гiблi,
Каб на здзекi i глум не аддаць,
Каб маглі сёння песнi i гiмны
Пра шчаслiвую долю складаць.
Я гэта люблю падарожжа...
Я гэта люблю падарожжа,
З якім і зраўняцца не можа
Вандроўка ў любыя Таўрыды –
У казачныя краявіды.
А гэта – вандроўка праз сёлы,
Праз край мой шырокі, вясёлы,
Бясконцыя нівы, дубровы –
У маю беларускую мову.
У родную мову, якая
Усімі вясёлкамі ззяе,
Смалістымі пахне лясамі,
Жывымі звініць галасамі.
О, колькі яшчэ не адкрыта
Адценняў у ёй і блакіту,
Патрэбных народу, паэтам,
Каштоўнай руды, самацветаў!
Настаўнікам
Не цурайцеся роднага слова.
Гэта -- ваш абавязак і хлеб,
Гэта -- душаў дзяціных аснова,
Гэта -- наша з галоўных патрэб.
Размаўляйце заўжды без прынукі,
І са шчырай душой, бессаром,
Пры сустрэчы, як здасца разлука,
Нават і за хаўтурным сталом.
Хай крынічкаю мова бруіцца.
Ваша слова – як прыклад для ўсіх.
Закарціць нетутэйшым напіцца,
Хоць і сцісне пагардаю дых.
Толькі гуртам – з любоўю і прагай --
Зможам слова сваё адрадзіць.
Мову мучыць пякельная смага,
Хоча мова не ўмёрці, а жыць!
Размаўляйце – спяліце зярняты,
І не грэбуйце цяжкай сяўнёй.
Бо тады стане край наш багатым,
Калі мове не здрадзім сваёй.
